Bilgi işlem deneyiminin bir üst noktası, problemlerin çözümü yada iş süreçlerinin yönetimi için başka bir makinenin yönetilmesidir. Bu makalenin yazılış amacı ise, bilgi işlem deneyiminin bu kısmını yardımcı teknolojiler yönünden ele almaktır. Mevcut durumu göz önüne aldığımızda gelişimin mümkün olacağından eminim. Başlayalım.
Bir bilgisayarı yönetmek söz konusu olduğunda (uzaktaki bir bilgisayardan bahsediyoruz) genelde ilk akla gelenler Team Viewer ve arkadaşlarıdır. Azcık daha bilginiz ve ilginiz varsa Microsoft RDP, Linux Trevi sistemler için de VNCü Konsol tabanlı bir yönetim için ise SSH Client kullanılır. Aslında SSH Client kullanımında çok ciddi bir sıkıntı yok. Bu sistemler metin tabanlı giriş çıkış sağladığı için verilerin yardımcı teknolojilerce değerlendirilmesi çok zor değildir. Düşük görme becerilerine sahip kişilerin kullandığı görsel desteklerden yana problem olabilir, orijinal arayüzler üzerinde belki; bu sorun ise genelde işletim sistemlerinin, ayarlarını tüm noktalara uygulamaya zorlaması sayesinde genel anlamda çözümlenir. Bu alanda yaşanan sorunlar yardımcı teknoloji kullanımı ile doğrudan ilgili değil, geneli etkileyen sorunlardır.
Grafiksel arayüz ile kullanım söz konusu olduğunda, Karşı masanın üstüne çıkmak isterseniz ayağınızın nereye bastığından emin olmak için başka şeyler gerekiyor. Uzak masaüstü deneyiminin tam sağlanabilmesi için karşı makinede ihtiyaç duyulan yardımcı teknolojilerin çalışması gereklidir. Burdan anlayacağınız üzere, uzak masa üstü erişimi söz konusu olduğunda körlerin sağırları ağırlaması pek mümkün değil. Kendi masanızın üstünde bir ekran okuyucu ile hareket ediyorsanız eğer; gittiğiniz yerde de size başka bir ekran okuyucunun eşlik etmesini istersiniz. Bu durumda ister Team Viewer kullanın, isterseniz de RDP kullanın hatta VNC bile kullansanız farketmez, karşı taraftaki ekran okuyucuyu açmak zorunda kalırsınız. Peki sesin gerçek zamanlı aktarılması söz konusu olduğunda, görüntünün de dinamik olarak güncellendiğini düşünürseniz, üstelik zaten ikinizin de ayhnı internet koşullarına sahip olduğunu da hesaba kattığınızda, 2 * 2 4 etti mi? Ortaya çıkan muhteşem gecikmeler, karşı makineye yaptığınız yatırımların meyvelerini anında toplamanızı engeller. En kötüsü ise pink söz konusu olduğunda, doğrudan ses verisinin örneklenerek size iletilmesi gerektiği için gecikme, hatta gelen seste bozulmalar yaşanmaktadır. Ha şunu unutmamalıyım, bazı uygulamalar bu adam neden sesi almak istiyor ki gibilerinden sorgularla ayrı triplere girmektedir.
Ekran okuyucular arası iletişim teknolojisi, İkili ekran okuyucu kullanımı ya da remote Access teknolojileri. Bu teknolojinin temeli, ekran okuyucunun sentezlemek için ürettiği veriyi Braille, ses sentezleyicisi ve ses kartı ile birlikte uygun ortamlar üzerinden karşı makineye göndermesine dayanır. Bu teknolojinin kullanımındaki en temel gereksinim, bu iletişimin adreslenmesini sağlayacak bir sunucudur. Bu sunucu bir host üzerinde çalışabilir, kişisel ihtiyaç ve güvenlik kaygıları söz konusu olduğunda ise, local network içerisinde de iletişimi sağlayabilir.
Bu teknolojinin en zayıf noktası, şuan için yanlızca aynı 2 ekran okuyucuyu bir araya getirebilmesidir. Farklı ekran okuyucuları kullanan makinelerin arasındaki iletişimi sağlayan bir teknoloji henüz halka açılmadı. Teknik olarak mümkündür.
Basılan tuşları ve ekran okuyucunun çıktılarını iletebilmek için, ilk önce sunucuda aynı anahtar ile buluşması gerekir 2 makinenin. Makinelerin buluşabilmesi için kullanıcıları tarafından belirlenmiş ortak bir anahtar kullanılabilir ya da sunucudan rastgele bir anahtar rezerve edilebilir. Yönetilen ve yönetilen aynı anahtar ile birbirleri ile iletişime geçerler. Burada makine kimliği söz konusu değildir, anlaşılmış bir şifre ile buluşmak söz konusudur. Makine kimliğine bağlı bir iletişim olmadığı için bu metodun sağlayacağı avantajlar atılmıştır. Kendi kontrol listesini oluşturmak ve istediğinde makineler arasında geçiş yapabilmek kullanıcının sahip olduğu yetenekler arasında değildir. Bu sunucuların ve iştencilerin ihtiyaç duyduğu sadece metin aktarımı olduğundan, aynı bağlantı üzerinden dosya aktarmak mümkün değildir. Oturumun başlması aynı 2 ekran okuyucunun açık olması zorunluluğuna bağlıdır. Bu sağlandığında, ekran okuyucular açıldığında otomatik olarak sunucuya yönetici veya yönetilen modunda belirlenen anahtar ile gitmesi sağlanabilmektedir. Sürekli bir erişim istendiğinde güvenlik ekranlarına da bu metodun eklenmesi gerekir ve ekran opkuyucuların sistem başlangıcında otomatik başlatılması sağlanmalıdır. Diğer yandan, bu teknolojiler nedense, sadece Windows platformu için geliştirilmiş 3. Taraf ekran okuyucular tarafından kullanılıyor gibi görünüyor. Dahili Windows ekran okuyucusu ve diğer platformlarda 2 li ekran okuyucu iletişim aralık 2019 itibariyle sağlanmamış. En azından ben buna dair veir bulamadım. Bildiğiniz ve kullandığınız bir metod varsa olcay.a@eniyideneyim.com adresinden veya yorumlar bölümünden iletişim kurabilirsiniz.
Yukarıda mevcut durumu inceledik, şuan ise durumun daha iyiye gidebilmesi için gerekenleri ele alalım mı?
- İkili ekran okuyucu kullanımında anahtar bazlı değilde makine bazlı iletişim sağlanırsa, birden fazla makinenin ekli olduğu bir makinem listesi oluşturulabilir ve bu oturumlar üzerinden dosya aktarımına imkan sağlanabilir.
- Uzak masaüstü araçları ekran okuyucular ile doğrudan entegrasyon içerisinde çalışabilirse, yönetilen makinenin sesinin alınması sorunluluğu ortadan kalkabilir. Bu aynı zamanda daha verimli bir remote desktop deneyimi sağlar.
- Bu ürün geliştirme politikalarına takılabilir ama; farklı ekran okuyucular arasında iletişim kurmaya izin vermek için başka bir client tasarlanabilir ve ekran okuyucuların tümünün ortak becerilerini kullanarak giriş ve çıkışları ekran okuyuculara gönderebilir.
En iyi deneyim yazarlarından Olcay ben. Bu platformun en temel hedeflerinden biri de deneyimleri geliştirmek için destekleyici çözümler ve danışmanlıklar sağlamaktır. Herhangi bir projeniz varsabizimle iletişime geçebilirsiniz.
Ek olarak, yukarıda da belirttiğim gibi, aralık 2019 tarihi itibariyle ikili ekran okuyucu teknolojileri Windows için geliştirilmiş, Jaws For Windows ve NVDA ekran okuyucusu tarafından, sadece 2 makinede de aynı ekran okuyucular çıksa çalışabilmektedir. >Ek olarak diğer işletim sistemleri için ikili ekran okuyucu kullanımını destekleyen ve gene Windows platformunda farklı ekran okuyucuların kurulu olduğu makineler arasında iletişim sağlayan, aktif olarak duyurulmuş bir ürün bulunmamaktadır. Gene de bildiğiniz ve takip ettiğiniz bir çalışma varsa benimle iletişim kurabilirsiniz.